DE MUSICAL ELISABETH

Elisabeth, er was eens...........

Pia Douwes als keizerin Elisabeth.

Er was eens.....

Zo beginnen veel sprookjes, die gaan over prinsen en prinsessen, koningen en keizers die uiteindelijk nog

lang en gelukkig leven. U en ik weten dat het in de meeste koningshuizen echter anders gaat dan de

sprookjesboeken ons doen geloven. Als je hele leven niet alleen gevolgd wordt door direct betrokkenen als

familie en vrienden, maar door een heel volk, heeft dat een ongelofelijke impact in een mensenleven. Het

leven van Elisabeth, keizerin van Oostenrijk was dan ook geen sprookje. Zij was niet de suikerzoete prinses

die wij kennen uit de Sissi film met Romy Schneider. Toen Elisabeth op 16-jarige leeftijd trouwde met keizer

Franz Joseph, kon zij onmogelijk bevatten waar zij zichzelf voor de rest van haar leven in begaf. Zij leed

onder de haar opgelegde regels van de monarchie en trachtte voortdurend haar vrijheid en

onafhankelijkheid te bevechten. Ze was mooi en verleidelijk, maar ook afstotend en afstandelijk, een vrouw

vol tegenstrijdigheden die juist daarom bij iedereen iets los maakte. De makers van de oorspronkelijke

Weense musicalproductie hebben dat heel goed begrepen. Theater heeft soms de kracht om je mee te

slepen in de emotie van wat er op het toneel gebeurt, alsof je er deel van uitmaakt. En dat gebeurt in de

musical Elisabeth. Inmiddels hebben meer dan twee miljoen bezoekers de musical Elisabeth al gezien. In

Wenen, waar de musical zes jaar speelde, maar ook in Hongarije, Zweden en Japan. De oorspronkelijke

versie van Elisabeth ging op 3 september 1992 in Wenen in premiere. Net zoals Romy Schneider in de jaren

vijftig een internationale ster werd door haar rol in de Sissi-film-trilogie, zo is Pia Douwes een internationale

musicalster geworden door haar vertolking van Elisabeth in de musical. De Nederlandse musical Elisabeth

is een productie van Joop van de Ende en uitgevoerd in het VSB circustheater te Scheveningen. De premiere

van de Nederlandse productie vond plaats op 21 november 1999. Samen met de schrijvers van de

oorspronkelijke productie, Michael Kunze en Sylvester Levay, hebben regisseur Eddy Habbema en

dramaturg Paul Eenens de muscial vervolmaakt en is het verhaal begrijpelijker geworden voor mensen die

de geschiedenis van Keizerin Elisabeth van Oostenrijk niet zo kennen. De Nederlandse bewerking is van

Seth Gaaikema.

Het verhaal...........

Elisabeth vertelt het ware, aangrijpende levensverhaal van de laatste keizerin van Oostenrijk. Nog altijd wordt

de populaire keizerin liefkozend Sissi genoemd door het Oostenrijkse volk. Hoewel haar leven aan het

Weense Hof als een romantisch sprookje begon sloeg het snel om tot een geschiedenis met keiharde

tegenstellingen en ontberingen. Drama en romantiek liggen in elkaars verlengde; een opbloeiende romance

eindigt in een persoonlijk drama.

Elisabeth, keizerin van Oostenrijk (1837-1898), wordt in de musical geportretteerd als een vrouw die haar tijd

ver vooruit was en die voor haar onafhankelijkheid vocht. Deze progressieve levenswijze brengt Elisabeth in

conflict met de haar omringende wereld en leidt uiteindelijk tot een uitzichtloos isolement. Elisabeth's verhaal

wordt in deze musical verteld door haar moordenaar, de Italiaanse anarchist Lucheni. In het rijk der doden

wordt Lucheni, na zijn zelfmoord, ter verantwoording geroepen voor zijn laffe daad. Hij roept Elisabeth's

tijdgenoten op en vertelt haar verhaal als een liefdesgeschiedenis tussen Elisabeth en De Dood; een

aantrekkelijke en mysterieuze jonge man, met wie zij een even hartstochtelijke als gevaarlijke

liefdesverhouding ontwikkelt. Op vijftienjarige  leeftijd ontmoet de Beierse Elisabeth van Wittelsbach haar

neef Franz Joseph, keizer van Oostenrijk. Het is liefde op het eerste gezicht en een huwelijk volgt. Met haar

ja-woord wordt Elisabeth keizerin van Oostenrijk. De Dood luidt de huwelijksklokken en houdt de bruid

nauwgezet in de gaten. De vrijgevochten jonge keizerin ervaart het Weense Hof als snel als een haar

vijandige omgeving. Haar echtgenoot heeft maar weinig tijd voor haar en ze voelt zich beperkt in haar doen

en laten door haar schoonmoeder Sophie, die haar met ijzeren hand onderwerpt aan de strikt Spartaanse

hofetiquette. Elisabeth dreigt zelfs de zeggenschap over haar kinderen te verliezen, maar ze verzet zich

hiertegen. Tegen de wil van haar schoonmoeder in neemt zij haar kinderen mee tijdens een reis naar

Hongarije. Aldaar dient De Dood zich aan als haar jongste dochter sterft. De negentien jaar oude Elisabeth is

ontroostbaar. Niet veel later schenkt Elisabeth het leven aan Rudolf, de langverwachte zoon en

troonopvolger. Als haar zoon van haar wordt afgenomen en lijdt onder een strenge militaire opvoeding kan

Elisabeth niet langer weerloos toekijken. Ze leert haar groeiend zelfbewustzijn en enorme schoonheid in

haar voordeel te gebruiken. Ze komt op voor haar zoon en voor zichzelf en weet haar invloed op de keizer te

vergroten. In de herwonnen kracht van haar leven bereikt Elisabeth haar grootste triomf als zij de keizer weet

te verzoenen met haar geliefde Hongarije, het land dat net als Elisabeth verlangt naar vrijheid. Franz Joseph

en Elisabeth worden gekroond tot koning en koningin van Hongarije. Sophie ziet dit alles met lede ogen aan

en beraamt een plan om Elisabeth's invloed op Franz Joseph te breken. Als Elisabeth wordt

geconfronteeerd met ontrouw van haar man, ontmoet zij opnieuw De Dood die vol passie zijn tragische spel

met haar speelt. Hij maakt haar bewust van haar wens om onafhankelijk te zijn, maar Elisabeth wil nog niet

opgeven en weet zijn verleidingskunst te weerstaan. Na de dood van haar dochter Sophie keert Elisabeth het

Weense Hof de rug toe. Rusteloos slaat ze op de vlucht en brengt haar tijd vooral door met reizen, het

schrijven van gedichten en het dwangmatig conserveren van haar schoonheid. Ze ziet niet dat de keizer haar

mist en dat haar zoon Rudolf haar hulp nodig heeft. Kroonprins Rudolf heeft zich ondertussen ontwikkeld tot

een eenzame en gerioleerde jonge man. Hij voorvoelt het dreigende verval van de dynastie en het keizerrijk

en laat zich meesleuren in een Hongaars-nationalistische samenzwering. Als dit complot uitkomt, zijn vader

zich tegen hem keert en zijn moeder hem niet wil helpen, neemt Rudolf zijn toevlucht tot De Dood; de vriend

die hij nog uit zijn kinderjaren kent. De uitzichtloosheid van zijn bestaan brengt hem ertoe zich van het leven

te beroven. Vol zelfverwijt en schuldgevoel groeit Elisabeth na dit drama toe naar een eigen doodsverlangen.

Ze keert zich af van haar man en van de wereld om haar heen. Opnieuw slaat ze op de vlucht, in een laatste

poging alle ellende achter zich te laten. In een visioen, dat Franz Joseph de ondergang van het Habsburgse

Rijk laat zien, wordt de keizer geconfronteerd met zijn rivaal, De Dood. Franz Joseph wil Elisabeth redden,

maar De Dood is sneller en gooit Lucheni het moordwapen toe. Haar laatste reis maakt Elisabeth naar

Geneve. Daar wordt zij, op 10 september 1898, vermoord door de anarchist Lucheni die met een puntige vijl

haar hart doorboort. Na een leven vol tragiek, rusteloosheid en onbegrip is Elisabeth eindelijk vrij om haar

Dood te omarmen.

De muziek..........

De muziek is meeslepend en overweldigend. De muziek van Elisabeth is in de traditionele Weense en

Hongaarse stijl. De componist Sylvester Levay is immers een Hongaar. Hieruit is de kracht, schoonheid

en klank van de muziek te herleiden. Het bekendste stuk dat Pia Douwes zong in de musical:

 MIJN LEVEN IS VAN MIJ

Ik wil niet gehoorzaam getemd en oppassend zijn.

Ik wil niet fatsoenlijk geremd en volwassen zijn.

Ik ben niet van jou, nee ik ben vrij.

Mijn leven is van mij.

Op 't ijs wil ik schaatsen en zelf zien hoe lang het houdt.

Op 't koord wil ik dansen. Gevaarlijk? Dat laat me koud.

Ik ga voor geen risico opzij.

't Leven is van mij.

Mij kunt je niets leren met dwang en met straf.

Ik weiger te buigen voor plicht.

Wil jij me bekeren, dan wend ik mij af

en vlieg als een meeuw naar het licht.

Ik wil alles leren, vrijwillig en zonder dwang.

En alles riskeren want ik ben voor niemand bang.

Zo vecht ik en worstel ik me vrij.

Mijn leven is van mij.

Ik wil me niet schikken voor niemand een voorbeeld zijn.

Ik wil niet door blikken van and'ren beoordeeld zijn.

Ik hou niet van huichelarij.

Het leven is van mij.

 En wil je me binden dan krijg je protest.

Zo hard als ik kan schreeuw ik nee,

en mocht je me vinden, verlaat ik het nest

en duik als een meeuw in de zee.

Ik hunker naar vriendschap en wil graag geborgen zijn.

Ik deel in jouw bijdschap en ook als er zorgen zijn.

Maar verlang niet mijn leven dat kan ik jou niet geven.

Mijn leven is van mij.

 Van mij.